Pass F5 Güç Amplisi - Tamamlandı

F5 sonunda bitti..

Kullanmış olduğum devre elemanları ve temin ettiğim yerleri burada paylaşmıştım. Kasa tasarımı ve imalat süreci ise burada..

Öncelikle satın aldığım lehimin hakkını vermem gerekiyor. %9 gümüş oranlı "Mudorf Supreme". Ne bileyim işe fazla gümüş iyi iletir diye düşündüm :) ama bir daha dönüp yüzüne bakmam bu lehimin. Akışkanlığı çok kötü, yüksek ısı istiyor.. Elim lehim makinesine yatkın olmasa sonuç facia olabilirdi.

Sol ve sağ amp. devresinde 5W Mills MRA05 ve 0.5W PRP dirençler kullandım. Lehimlemeyi ise kartın ön yüzünden yapmayı tercih ettim (olası bir malzeme değişiklinde işim daha kolay olacaktı) Kart üzerinde ayrıca;

- N-N ve P-P olarak match edilmiş IRFP 240/9240 mosfetler
- N-P olarak match edilmiş 2SK170BL/2SJ74BL Jfetler
- ZTX 450/550 transistörler
- 5K Bourne Trimpot
- 4.7K NTC

kullandım.  Tümünü yurtdışından almak durumunda kaldım. ZTX 450/550 ve özellikle 2SJ74 serisi Jfet piyasada pek bulunamıyor. Mosfetlerleri alüminyum soğtucu panele, arasında 2mm kalınlığında, ısı geçirgenliği yüksek ama elektrik iletmeyen seramik yalıtım malzemesi ile vidaladım.

Bu ise güç katı. Sağ ve sol kanala 24V dc elde etmek maksadıyla toplamda 8 adet Mundorf AG 35V 22.000uf  kapasitör kullanmayı tercih ettim. Rezistörler yine Mills MRA05. Güç kaynağı tasarımında standartlarının hafiften dışına çıktım. Nelson Pass bağımsız çift çıkışlı "dual secondary" bir trafo hemen arkasına  iki tane diyot köprüsü "rectifier bridge" kullanıyor. Sonrasında ise sağ ve sol güç katını bağlıyor "grnd". Bu tasarım bana çok anlamlı gelmediği için "center tap" bir trafo yaptırdım ve arkasına tek bir köprü ekledim. İkinci köprü ise fantastik bazı çalışmalar için karşısında yedek duruyor şimdilik :)  Benim yaptığımı yapan ve daha stabil bir dc elde edildiğini söyleyenler var. Amacım zaten olabildiğince yalın bir tasarım idi. Herhangi bir akım limitleyici "soft start" ünite kullanmadım. Tasarımda bu maksatla bir CL60 NTC kullanılmış zaten. Ölçümlerde 25.4V dc elde ettim stabilitesi ise çok iyi..

Güç katını şaseye tutturmak için ahşap çitalar kullandım. Altına ise bahsettiğim diyot köprülerini ekledim. Diyot köprülerini direk şaseye vidalamak yerine ayrı soğutucular üzerine bağladım. Soğutucular silikon ile şaseye, köprüler ise arasına seramik yalıtım malzemesi ile soğutuculara bağlı. Köprüden gelen kabloları pcb ye "Amphenol" marka tab terminal soketleri ve kablo pabuçlarıyla bağladım.

Arka panele ise tercih ettiğim CMC marka hoparlör ve rca soketlerini ekledim. Çoğu tasarımda AC girişini "inlet" arka panelin alt-orta kısmına koyuyorlar. Yalnız kullanmakta olduğum sehpa buna müsaade etmediği için olabildiğince sağ tarafta olmasına dikkat ettim.

Hoparlör ve rca terminallerine giden kablolarda ise tek damar tercih ettim. Hop. terminallerinde  0.5mm lik saf gümüş iletkenleri olan Mundorf kablo kullandım (iki kabloyu birbirine burarak).

ve sıra beldi bias ayarına.

Ayar oldukça basit aslında. Sadece aynı anda minimum iki tane multimetreye ihtiyaç var. Hoparlör çıkışlarında 0V değerini yakalamanız ve bu esnada amp. devresi üzerindeki 0.47 ohm dirençler üzerinde ise 0.59V gerilimi tutturmanız gerekiyor. Bu maksatla her bir amp. kartında, N ve P fazlar için, toplamda iki adet ayarlı direnç "trimpot " kullanmıştık. Birazcık oynama sonunda değerleri tam olarak sağladım.

İlk denemeyi ne olur ne olmaz diye elimdeki ucuz bir hop. ile yaptım. Şanslıyım hoparlörlerim patlamadı! :) Yalnız ufak bir humlama sorunumuz var. Bu fiziksel bir humlama değil. Trafo zaten çok başarılı bu konuda. Hoparlör bağlantısı yapıldığında ve elektrik verildiğinde hiç bir sorun yok. Fakat rca kabloların her ikisi de takıldığı zaman başlıyor. İşin ilginci tek bir rca kablo takılı olduğu zaman yine hum yok.. Haydi bakalım çık işin içinden...

Dayanamadım ertesi günün sabahı saat 6.00'da kalkıp ne yapılabilir diye biraz bakındım. Aklımdan geçenleri denemeden önce forumları okudum. Sorunun kaynağının Jims Audio'nun güç kartından kaynaklı olabileceği aklıma yattı. Kartın belli ki bir tasarım hatası vardı. Topraklama için "star grounding şeklinde" üst yüzündeki geniş plakayı kullanmışlar. Sağ ve sol amp. devrelerinin gnd bağlantıları bu kartın sağ ve solundaki gnd girişlere bağlanıyor. Aşağıdaki fotoda kartın sağ kısmında bağlantı yerleri görünüyor (öteki kanal için olanı da kartın diğer tarafında)

Bu şekildeki bağlantı muhtemelen bir gnd loop sorunu oluşturuyordu. Bağlantıları tek bir noktada toplamak sorunu çözebilir diye kartı ameliyat masasına yatırdım. Sol gnd girişinin üst bakır plaka ile olan bağlantısını kestim. Bunun için elimdeki dremel makinesini kullandım. Bu bağlantıyı kartın altından olabildiğince kalın bir kablo ile diğer noktaya taşıdım. Şimdi sorunumuz düzeldi. Şu anda cihaz ölü gibi sessiz.

Bir önceki amplimde, volüm biraz açıldığında, tweeterlarda çok hafif bir tıslama duyardım. Kulak kabarttığım diğer bazı orta ve hatta üst seviye amplilerde dahi benzer şeyleri duymuşumdur. Ayrıca cihazların 15-20 cm. yanına gelerek dinlediğinizde trafodan kaynaklı olan humlamayı da duyabilirsiniz. Bu tip trafo kullanan tüm cihazlarda bahsettiğim gürültü az veya çok vardır. Hele ki söz konusu 400VA bir trafo ise. Ama bu bebek gerçekten sessiz. Hoparlörlerde çıt yok. Kasasına kulağımı dayamama rağmen trafodan kaynaklı bir humlama da duyamıyorum. Sessizliğini ilk fark ettiğimde "buyur işte aleti yaktık... çalışmıyor !!" şeklinde düşünmüştüm. Medya çalarımın start tuşu günümü aydınlattı :)

 

Ampliyi tüm bir gün boyunca çalıştırdım. Şu anda iş yerinde bu satırları yazarken evde kendisi açık durumda. Her geçen saat sesi daha da güzelleşiyor. En fazla dikkatimi çeken şey ise sahip olduğu detay seviyesi. Kayıttaki tüm nüansları ve de maalesef gürültüleri artık çok daha iyi duyabiliyorum. Bana artık daha temiz kayıtlar lazım kesinlikle...